3 Ekim 2008 Cuma

@ Orta Asya ve Türkiye

Geçtiğimiz aylarda dünyanın dört bir yanında görev yapan Türk büyükelçilerle Ankara'da yapılan ilk toplantıda, "Moğolistan dâhil Orta Asya ülkeleriyle artan ölçüde derinlikli bir işbirliği dokusu geliştirilmesi imkânları" ifadesi Türkiye'nin bölgeye yaklaşımını ortaya koyuyordu.

Son dönemde Orta Asya ile gelişen ve derinleşen ilişkiler, tarihte Türk dönemlerine ev sahipliği yapan Moğolistan'ı da kapsıyor. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, 3 yıl aradan sonra Cengiz Han'ın ülkesi Moğolistan'a ikinci resmî ziyaretini gerçekleştirecek. Erdoğan, Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı (TİKA) tarafından yapılan, Türk tarihinin en eski yazılı belgeleri olan Göktürk Anıtları'na ulaşımı kolaylaştıracak karayolunu açacak.

Erdoğan'ın 2005 yılı Temmuz ayında Moğolistan'a yaptığı ilk ziyaret, tarihte bir dönem aynı topraklarda yaşamış, 'kardeş' olmasa da 'yakın akraba' Türk ve Moğol halkları için bir dönüm noktası olmuştu. Erdoğan, başkent Ulan Bator'daki temaslarının yanı sıra, Göktürk Anıtları'na giden yolun temelini atmıştı. Ziyaret, Türkiye'nin "Orta Asya'nın ötesine uzanması" açısından önemliydi. Ulan Bator'un beklentisini ise dönemin bakanlarından biri dile getiriyordu: Türkiye, bizim üçüncü komşularımızdan biri olabilir.

Türkiye'nin iki katı toprak büyüklüğüne sahip, 2 milyon 950 bin nüfuslu Moğolistan, iki büyük güç, Çin ile Rusya tarafından çevrelenmiş durumda. "Üçüncü komşu", Ulan Bator yönetiminin iki büyük güç dışında ülkelerle yakın işbirliği arayışlarını özetliyor. ABD, Moğolistan'da Çin ve Rusya ile rekabet içerisinde. Kore ve Japonya'nın bu ülkeye ilgisi de biliniyor. Ulan Bator, resmî ziyaretlerin ötesinde, Türk işadamlarının da yatırımlarını bekliyor. Tarım, madencilik, hayvancılık ve turizm, önemli yatırım başlıkları. Ülkedeki Türk okulları da, iki halk arasında ilişkilerin güçlenmesine 90'ların başından bu yana önemli katkıda bulunuyor.

Ancak aradaki uzaklık, iki ülke arasındaki ticaretin istenilen seviyeye ulaşmasını engelliyor. Türkiye'nin 2007 yılı içinde bu ülkeye ihracatı 9 milyon 514 bin dolar olarak gerçekleşti. Moğolistan ise Türkiye'ye sadece 324 bin dolarlık mal sattı. Rakamlar, şu an için Başbakan Erdoğan'ın 2005 yılı ziyaretinde ortaya konulan 50 milyon dolarlık hedefin çok gerisinde ve karşılıklı olarak çok küçük bir dilimi oluşturuyor. Moğolistan'ın aynı dönemdeki dış ticaret hacmi 2 milyar 900 milyon dolar. Bakır, kaşmir, altın ve altın ürünleri, Moğolistan'ın sattığı başlıca mallar.

Erdoğan'ın 4-6 Ekim tarihlerinde gerçekleşecek ikinci ziyaretinde, ticaretin geliştirilmesi ve iki ülke arasındaki diğer işbirliği alanları da masada olacak. Başbakan'a ziyareti sırasında, devlet bakanları Hayati Yazıcı ve Said Yazıcıoğlu, Sanayi ve Ticaret Bakanı Zafer Çağlayan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler de eşlik edecek. Başbakan, Ulan Bator'da ismi "Mustafa Kemal Atatürk" olarak değiştirilen okulun önündeki Atatürk büstü ve kentin merkezinde, Türkiye Büyükelçiliği'nin önünden geçen Ankara Caddesi'nin açılışını yapacak.

Dönemin Moğolistan Başbakanı Miyegombo Enkhbold'un Kasım 2006'daki Ankara ziyaretinde de, Yıldız semtindeki Cengiz Han Parkı'na anıt dikilmişti.

Erdoğan, Harhorin yakınlarındaki Bilge Kağan Karayolu'nu da açacak. Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan 46 km'lik karayolu, Türk tarihinin en eski yazılı belgeleri olan Göktürk Anıtları'na ulaşımı kolaylaştıracak.

Göktürk Kitabeleri, "Türk" adının geçtiği ilk Türkçe metinler. Kitabelerde, Türk devlet adamları milletine hesap veriyor ve bütün bir milleti ilgilendiren, milletin geleceğine ışık tutacak görüş ve fikirler, Türk milletinin hayatında huzur ve güven için girişilen mücadeleler anlatılıyor. Bilge Kağan Karayolu, Moğolistan hükümeti tarafından hazırlanan ve üzerinde titizlikle durulan "Model Şehir Harhorin" projesine de katkı sağlıyor. Moğolistan, Harhorin ilçesinin yollarının yapılması ve ilçedeki Erdene Zuu Tapınağı'nın önünde asfalt platform oluşturulması talebini Ankara'ya iletti. Türkiye, buna olumlu cevap verdi ve önümüzdeki yıl yapıma başlayacak.

Erdoğan'ın Türkmenistan gezisinde gündem enerji

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan bugün Orta Asya seferine çıkıyor. Erdoğan'ın ilk durağı Türkmenistan. Ankara'dan havalanacak olan Erdoğan, Türkmenistan'ın başkenti Aşkabat'a inecek. Başbakan Erdoğan'ın iki günlük Türkmenistan gezisinin en önemli gündem maddesi enerji. Türkmenistan, doğalgaz ve petrol bakımından zengin kaynaklara sahip olan bir ülke. Türkiye ise petrol ve doğalgaz boru hatlarının uluslararası pazarlara taşınması açısından köprü konumunda. Hem Türkiye'nin doğalgaz ihtiyacına karşın tek ülkeye bağımlılığın kırılması hem de Nabucco kapsamında Avrupa ülkelerine gönderilecek doğalgazın temini açısından Türkmenistan stratejik bir öneme sahip.

Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbangulu Berdimuhammedov'un daveti üzerine Aşkabat'a gidecek olan Erdoğan'a temasları sırasında Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Hayati Yazıcı, Devlet Bakanı Said Yazıcıoğlu, Sanayi ve Ticaret Bakanı Zafer Çağlayan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler eşlik edecek. Ziyarete ilişkin Başbakanlık Basın Merkezi'nden yapılan açıklamada, ikili ve heyetler arası görüşmelerde, Türkiye ile Türkmenistan ilişkilerinin gündeminde yer alan konular ile her iki ülkenin ortak ilgi alanına giren bölgesel ve uluslararası gelişmelerin ele alınacağı belirtildi. İşbirliğinin ziyaretle birlikte daha da güçleneceğine dikkat çekilen açıklamada, "Sayın Başbakanımızın ziyareti, gerçekleştirilen üst düzey ziyaretlerle ivme kazanan işbirliğinin ve kardeşlik ilişkilerimizin daha ileri düzeylere taşınabilmesi yönünde bir fırsat teşkil edecektir." ifadesine yer verildi. Türkiye-Türkmenistan İş Konseyi Toplantısı'na da katılacak olan Başbakan Erdoğan, Türk işadamlarıyla ve vatandaşlarla bir araya gelecek. Erdoğan Türkmenistan'ın ardından Moğolistan'a geçecek.